Week 3 van social distancing  

Met elke nieuwe dag van de coronapandemie worden de totale aantallen besmettingen, ziekenhuisopnames, overlijdens en herstelde personen groter. En met elke toename van die getallen komt er meer inzicht in de besmettingsgraad, de ratio’s van opname en overlijden, de risicofactoren voor ernstige klachten of IC-opname, en de kans om zonder veel klachten toch immuniteit op te bouwen. We verslinden de getallen. We willen weten. Om te kunnen begrijpen, om te kunnen leren, om onszelf of anderen gerust te stellen, en om vooruit te kunnen kijken en in actie te komen.   

Ouderen

Van de COVID-19 (corona virus disease 2019) slachtoffers in China en Italië is veel duidelijk geworden. Het zijn met name ouderen, die bij een besmetting met het COVID-19 virus ernstige klachten ontwikkelen, worden opgenomen in het ziekenhuis en komen te overlijden. Van alle gemelde, besmette personen die in Nederland in het ziekenhuis worden opgenomen, is ruim de helft ouder dan 70 jaar. En zelfs >80% van de patiënten die tot nu toe zijn overleden, blijkt in die leeftijdscategorie te zitten.

Er kunnen zeker ook jongere mensen erg ziek worden van dit nieuwe coronavirus. Maar de overwegend hoge leeftijd bij de ernstigste gevallen, leidde ertoe dat we ons vooral zorgen maken over onze ouders en grootouders. En misschien minder over onszelf, of onze kinderen.  

Comorbiditeit

Als vervolgens blijkt dat mensen, die vanwege ernstige corona klachten opgenomen worden, vaak ook al een andere aandoening hebben, verandert ons beeld van de coronapatiënt. De meldingen in Nederland laten zien dat ruim 64% van de ernstige COVID-19 patiënten ook  lijdt aan een andere ziekte. Vaak zijn dit aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, chronische longziekten, diabetes, immuunziekte of kanker. Leeftijd is nog steeds de grootste risicofactor voor het ontwikkelen van ernstige klachten bij besmetting met het coronavirus. En toch ga je in gedachten ook je vrienden en kennissenkring langs met de vraag wie er in een kwetsbare groep valt. Je broer met hoge bloeddruk, die vriendin met luchtwegklachten, de buurman met diabetes, jijzelf?  

Overgewicht

Sinds vorige week wordt er naast leeftijd en comorbiditeit nog een karakteristiek steeds vaker genoemd als risicofactor voor het ontwikkelen van ernstige klachten bij COVID-19 infectie: zwaarlijvigheid of obesitas. 

In de leeftijdscategorie 70-85 jaar komt ongeveer 60-70% matig tot ernstig overgewicht voor. Bij mannen iets vaker dan bij vrouwen. Omdat juist van deze leeftijdsgroep veel mensen gehospitaliseerd wordt, is het niet vreemd dat er naar verhouding meer patiënten met overgewicht gezien wordt (net zoals op basis van deze leeftijdscategorie het aantal kalende of grijze patiënten op de IC hoog zal zijn). 

Maar opvallend véél van de patiënten op de IC blijkt flink overgewicht te hebben. De getallen wisselen, mede afhankelijke van de gebruikte definitie van overgewicht, maar de percentages liegen er niet om: 80-90% van de corona patiënten is te zwaar! Deze observatie werd vorige week in televisieprogramma Jinek geuit, en daarna is er in allerlei media aandacht aan besteed. Koppen als ‘Overleven begint bij een gezonder leven en eten’ in het Parool, ‘Onze leefstijl breekt onze zorg en economie nu op’ in Telegraaf en ‘Obesitas als risicofactor bij coronabesmettingen’ in het FD⁶.

We maken ons zorgen. Want hoe komt het dat overgewicht zo’n grote kans op ernstige COVID-19 klachten geeft? En als ik wat (of veel) te zwaar ben, wat betekent dat dan voor mijn kans om ernstig ziek te worden als ik het virus op loop? We willen meer weten.

Onderzoek

Meten is weten, en naast statistisch en epidemiologisch onderzoek, wordt er ook veel (klinisch) micro- en celbiologisch onderzoek gedaan naar COVID-19. Er wordt gezocht naar wetenschappelijke verklaringen die uitleg geven waarom overgewicht zo’n grote risicofactor is. Er zijn fysieke aspecten van (ernstig) overgewicht (Body Mass Index >30), zoals meer druk op de borstkas wat ademen extra bemoeilijkt bij klachten. Daarnaast lijkt overgewicht ook vaak geassocieerd te zijn met stress in het immuunsysteem. Hierdoor is iemand met overgewicht mogelijk vatbaarder voor het oppikken van het virus én het ontwikkelen van de ernstige klachten. In Leeuwarder Courant⁷ beschrijven onderzoekers van het UMC Groningen dat het COVID-19 virus longcellen binnendringt via de ACE2-receptor. Dit zijn eiwitten aan de buitenkant van cellen. Het coronavirus is er dol op. Het virus is specifiek dol op ACE2-receptoren in de longen. Hoe meer vetweefsel, des te meer ACE2-receptoren, des te meer plek voor het virus om schade aan te richten. De hoeveelheid vetweefsel lijkt de boosdoener te zijn. 

Deze invalshoek wordt ook in het internationale wetenschapsveld breed onderzocht. Alleen al in de afgelopen week zijn er in internationale wetenschappelijke vakbladen meer dan 20 publicaties verschenen waarin (een deel) van het mechanisme van de virus interactie met (vet)cellen beschreven wordt. 

En er zullen nog veel meer onderzoeksresultaten en inzichten volgen. Over het werkingsmechanisme van SARS-CoV-2 (de wetenschappelijke benaming van het coronavirus), de besmettingsgraad, de risicofactoren, de maatregelen over hoe we onszelf en anderen kunnen beschermen. 

Corona houdt ons bezig. We willen weten. Om te kunnen begrijpen, om te kunnen leren, en om te weten of je risico loopt. Je wilt in actie te komen en bewust aan je gezondheid te werken en overgewicht te voorkomen of kwijt te raken. Clear. kan je daarmee helpen.

Onze programma’s draaien nu volledig online. Je kunt elk moment starten (als individu). Je kan ook aan het begin van elke week meedoen met een groep (goed voor de motivatie, het community gevoel en de kennisdeling). Ga voor meer informatie over het Clear. Nutrition Programma naar www.clear.bio.

Als je vragen hebt, laat het ons weten. Wij zijn er voor jullie en voor jullie gezondheid.